Nu ga je aan het échte werk beginnen. Je bent een tiener en dat is al héél wat. Tenminste, zo zie je het zelf meestal. Deze school mag je zélf kiezen zeggen ze, dus nu ga je doen wat jij echt wil. ….zeggen ze…..
Er is een lang leven voor nodig om de gevolgen van de opvoeding geheel te boven te komen.
Jan Greshoff, Nederlands schrijver en letterkundige 1888-1971
Maar daar begint ook meteen het verhaal, je gaat naar de middelbare school als je twaalf of dertien bent. Welke twaalf of dertienjarige weet al precies welke kant hij of zij op wil met haar leven? Kun je daar op die leeftijd iets zinnigs over zeggen? En moet je dat überhaupt wíllen? En hoe vrij is die keuze nou wérkelijk? Ze slaan je om je oren met de resultaten van een citotoets, je ouders hebben een mening en docenten hebben hun (voor)oordeel. Niets zo makkelijk te beïnvloeden als een tiener, dus wie z’n keuze is het werkelijk?
But anyhow, je kiest een school en off you go! Je bent een eerstejaars en voegt je met enigszins knikkende knieën tussen al die oudere jongeren. Je hebt geen idee hoe alles hier gaat, dus je voelt je behoorlijk verloren, maar dat laat je natuurlijk niet zien, dat is not done. Gelukkig ging je niet als enige van jouw basisschool hierheen, dus je kan wat steun vinden bij je collega-nieuwkomers. Na een week of twee ben je deze dag al ver vergeten en weet je gelukkig al aardig waar je heen moet. Van lokaal naar lokaal en van docent naar docent. Allemaal met andere regeltjes en andere verwachtingen.
Maar op deze middelbare school zijn de regels van de school en de docenten niet de zwaarstwegende. Natuurlijk moet je je daaraan houden en loop je tegen dezelfde zaken aan als op de basisschool, niet teveel zelf nadenken, geen eigen beslissingen, bewaar je fantasie voor thuis en gedraag je naar verwachting. Daar heb je al mee leren leven, dus dat lukt je wel redelijk. Maar de ongeschreven regels, voorschriften en verwachtingen van tieners onderling krijgen hier een veel groter gewicht. En met dát bijltje heb je nog niet zoveel gehakt.
Natuurlijk heb je op de basisschool ook wel eens een aanvaring met een collega-leerling gehad, maar dat was toch andere koek dan de groepsdruk die op een middelbare school van zich laat horen. Je wil er absoluut “bij horen”, maar hoe ver ga je daarvoor? Hoe ver dwaal je bij jezelf vandaan om de goedkeuring van anderen binnen te slepen? En die anderen zijn onverbiddelijk en keihard….. De serie “13 reasons why”, handelend over dertien redenen die hebben geleid tot de zelfmoord van de vertelster, geeft een beeld van allerlei gedrag waar tieners op een middelbare school tegenaan kunnen lopen en dat liegt er niet om! Als onzekere tiener, op zoek naar jezelf en je plek in de wereld, neem je héél gemakkelijk een verkeerde afslag. Je laat je meeslepen en overhalen tot gedrag wat eigenlijk niet het jouwe is en uiteraard levert dat een stevige strijd op in je hoofd. Je gaat tegen je eigen natuur in en dat kan niet zonder merkbare gevolgen.
Je angst, onzekerheid en (zelf)twijfel krijgen enorme proporties, maar de druk om dat vooral niet te laten zien, om vooral niet jezelf te zijn is minstens even groot. De mening en vooral het oordeel van je medescholieren vind je vele malen belangrijker dan die van jezelf. Je leert dat je macht nodig hebt om te overleven op deze plek en je verlegd steeds opnieuw je grenzen om dat te bereiken. Steeds opnieuw wals je zelf over je eigen grenzen heen en als je het zelf niet doet heb je wel “behulpzame” medescholieren die dat voor je doen. Met een beetje pech heeft de persoon die je laat zien weinig overeenkomsten met wie je werkelijk bent (voor zover je dat al weet). Je zou van minder de weg kwijtraken en dat moet je dan vier tot zes jaar volhouden!
In het ergste geval vier tot zes jaar waarin je jezelf verloochend, in het beste geval kom je in de laatste jaren tot het besef dat je zo niet door kan en wil blijven gaan en vind je jezelf weer een beetje terug. Ondertussen houdt de school zich bezig met het toevoegen van (feiten)kennis en blijven zaken als weerbaarheid, trouw blijven aan wie je bent of de kracht die ieders gedachten hebben onbesproken. Terwijl je juist met aandacht voor díe zaken die negatieve groepsdruk zou kunnen doorbreken. Als iedereen wél zou laten zien wie hij of zij écht is en iedereen zich wél vrij zou voelen om zijn ware aard te tonen, dan had je een heel ander sociaal milieu. Dan was macht over anderen helemaal niet nodig, dan is die groepsdruk weg en is kwetsbaarheid juist een kracht in plaats van een zwakte die je heel goed moet verstoppen omdat er misbruik van wordt gemaakt.
Je bent tussen de zestien en achttien wanneer je de middelbare school verlaat en dus vrij bent van alle druk en -voor-oordelen die daar heersten. De volgende opleiding en/of een werkplek staan alweer voor de deur, dus veel tijd om jezelf opnieuw uit te vinden heb je niet. Terwijl dat eigenlijk een véél belangrijkere les is dan alle lessen die je tot op heden hebt gevolgd…..
Hoeveel overtuigingen draag jij nog bij je van de middelbare school?
